Rüya ÇOLAKUZMAN TABİP (NEONATOLOJİ)
Yenidoğan sarılığı, kırmızı kan hücrelerinde bulunan hemoglobinin yıkılması sonucu oluşan ve bilirubin adı verilen safra boyasının, özellikle deri ve mukozalarda birikimi ile ortaya çıkan klinik bir durumdur. Zamanında doğan (Miad) bebeklerde görülme sıklığı % 60 iken, zamanından önce (Prematüre) doğan bebeklerde sarılık görülme olasılığı % 80'dir. Yenidoğan sarılıkları, "Fizyolojik" ve "Patolojik" sarılık olarak iki ana gruba ayrılır.
Fizyolojik ve Patolojik Sarılık Nedir?
Fizyolojik sarılık, kan bilirubin düzeyinin normal sınırlar içerisinde olduğu (Genellikle zamanında doğan bebeklerde
Patolojik sarılık, anne-bebek arasında kan grubu uygunsuzluğu veya bebek ile ilişkili bir hastalık varlığında görülür. Yaşamın ilk 24 saatinde sarılık ortaya çıkar, 24-48 saatte bilirubin hızlı yükselir ve kan bilirubin düzeyi 12mg/dl'yi geçer. Bebekte renksiz gaita, koyu renk idrar yapma, emmeme, kusma, halsizlik gibi bulgular eşlik edebilir. Mutlaka altta yatan bir neden vardır ve çocuk veya yenidoğan uzmanı tarafından araştırılması gerekir.
Yenidoğan Sarılıkları Neden Önemlidir?
Zamanında tanı konup tedavi edilmeyen yüksek bilirubin, kan beyin bariyerini geçerek, beyinde "Bilirubin Ensefalopatisi" ya da "Kernikterus" adı verilen ve ciddi nörolojik gelişim geriliğine neden olan ve tedavisi olmayan bir kliniğe neden olabilir. Yenidoğan bebeğin sarılık düzeylerinin takibindeki en önemli amaç, bu beyin hasarının gelişmesini önlemektir.
Her Yenidoğan Bebekten Kan Bilirubin Düzeyi Bakılmalı mı?
Kesinlikle bakılmalıdır. Bir yenidoğan bebek, normal doğum ile doğduysa en az 24 saat, sezaryen ile doğduysa en az 48 saat anne yanında izlendikten sonra, taburculuktan hemen önce topuktan (Kapiller) bilirubin düzeyi ölçümü yapılmalıdır. Risk faktörleri de belirlenerek, bebeğin bilirubin düzeyi ve risk faktörlerine göre kaç saat sonra kontrole çağırılacağı aileye bildirilmelidir. Yüksek riskli bebek 24 saat sonra kontrole çağırılırken, düşük riskli bebek en geç 72 saat sonra kontrole çağırılır. Bebeklerin gözle takibi doğru değildir, uzman kişilerce bile yanlış değerlendirmeye neden olabilir.
Ne Zaman ve Nasıl Tedavi Edilmelidir?
Yenidoğan bebek, 2 saat aralıklarla anne sütü ile beslenmeli, emmede azalma olması durumunda vakit kaybetmeden doktora başvurulmalıdır. Doktor takibinde bakılan bilirubin düzeyi, bebeğin yaşına, doğum haftasına ve risk faktörlerine göre belli bir sınırı aştığında bebekler, ışık tedavisi (fototerapi) veya kan değişimi yapılmak üzere hastaneye yatırılır.
Halk Arasında Doğru Bilinen Yanlışlar Nelerdir?
Bebeğe şekerli su verilmesi, üzerine sarı örtü örtülmesi, florasan altında yatırılması gibi inanışların bilimsel bir karşılığı yoktur. Bebeğin üzerine sarı örtü örtülmesi, sarılığın gözden kaçırılmasına neden olabileceği için önerilmez. Şekerli su verilmesi yerine sık sık emzirilmelidir. Florasan, kan bilirubin düşmesine neden olmaz, bilirubin düşürülmesi için gerekli olan mavi ışıktır.